Streszczenie raportu pn. Funkcjonowanie placówek wsparcia dziennego z regionu łódzkiego. Bariery i potrzeby:
Raport pn. Funkcjonowanie placówek wsparcia dziennego z regionu łódzkiego. Bariery i potrzeby przygotowany został przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera
w Łodzi na zlecenie Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi. Opracowanie prezentuje wyniki diagnozy sytuacji prawnej placówek wsparcia dziennego (PWD), ich
zasobów, dostępności, oferty usług, współpracy z otoczeniem społecznym oraz potrzeb, barier i problemów, jakich doświadczają w swoim funkcjonowaniu. Diagnoza powstała
w oparciu o badania ilościowe oraz jakościowe, obejmujące zarówno analizy dokumentów, sondaże, jak i wywiady przeprowadzone wśród kierowników i personelu PWD,
podopiecznych oraz ich rodziców/opiekunów prawnych.
Badaniem objęto w sumie 118 placówek wsparcia dziennego. Przeprowadzono:
• 118 wywiadów kwestionariuszowych;
• 118 pogłębionych wywiadów indywidualnych z wychowawcami placówek;
• 70 pogłębionych wywiadów indywidualnych z pracownikami zajmującymi się kwestiami formalno-organizacyjnymi placówki;
• 31 pogłębionych wywiadów indywidualnych z rodzicami/opiekunami prawnymi dzieci uczęszczających w zajęciach organizowanych przez PWD;
• 50 pogłębionych wywiadów indywidualnych z dziećmi i młodzieżą korzystającymi z oferty PWD;
• 20 mini-wypracowań z dziećmi i młodzieżą korzystającymi z oferty PWD.
Badania wykazały, iż ponad połowa PWD z regionu łódzkiego była prowadzona w formie opiekuńczej, co dziewiąta w specjalistycznej, 27% miało formę łączoną. Ponad
połowę PWD prowadziła gmina lub podmiot działający na jej zlecenie, co czwartą podmiot, który uzyskał zgodę gminy/powiatu (w grupie tej przeważają stowarzyszenia
– 74%). 89% PWD stanowiły jednostki o zasięgu gminnym. Nieco ponad połowa (55%) PWD działało samodzielnie, a 40% było połączonych z jednostką organizacyjną pomocy
społecznej.
85% PWD było czynnych we wszystkie dni robocze, najczęściej w godzinach od 1400 do 1800 (15%) lub od 1500 do 1900 (8%), a blisko 2/3 było otwartych również podczas
wakacji. W województwie łódzkim przeważają średniej wielkości placówki, do których uczęszcza od 21. do 40. dzieci. Niemal we wszystkich placówkach w zajęciach uczestniczyła
podobna liczba chłopców i dziewcząt. Grupy były bardzo zróżnicowane wiekowo, z przewagą placówek dla dzieci młodszych (tj. uczęszczających do szkół podstawowych).
Oferta działań realizowanych przez placówki obejmowała głównie: gry i zabawy (97%), zajęcia plastyczne (92%), pomoc w odrabianiu lekcji (90%), darmowe posiłki
(84%), zajęcia sportowe (69%).
Ponad połowa PWD mieści się w lokalu, w którym działają też inne instytucje (np. szkoły), a co trzecia w lokalu samodzielnym. Oceny kierowników PWD dotyczące stanu lokali i ich wyposażenia były zróżnicowane. Blisko 3/5 oceniło stan techniczny pomieszczeń jako nie wymagający remontu. Zdaniem co trzeciego remont byłby potrzebny,
ale nie jest niezbędny, a 8% stwierdziło, że remont jest konieczny. Prawie wszystkie lokale PWD spełniały większość wymaganych przepisami warunków. Wyjątek stanowiło
dostosowanie pomieszczeń do potrzeb dzieci niepełnosprawnych (40% spełniało ten warunek). Co czwarta PWD wykorzystywała pomieszczenia zlokalizowane w częściach
podziemnych budynków. W 3% występowały problemy z dostępem do urządzeń sanitarnych i ubikacji. Z kolei w odniesieniu do wyposażenia PWD, kierownicy sygnalizowali
głównie problemy związane ze sprzętem komputerowym, audiowizualnym i sportowym, występowały również braki w dostępie do podstawowych pomocy niezbędnych
na zajęciach, na przykład plastycznych.
Przebadane PWD zatrudniały ogółem 297. wychowawców (na jedną placówkę przypadało średnio od 2. do 3.), jednak 3% nie zatrudniało żadnego. Dominowały umowy o pracę i cywilno-prawne, stosowane porównywalnie często. Co piąta PWD zatrudniała także innych specjalistów (gł. na umowy czasowe). Było to ogółem 50. pedagogów, 37. psychologów, 58. osób prowadzących terapię oraz 13. opiekunów dziecięcych. W opiniach kierowników PWD poprawa ich sytuacji kadrowej wymaga: a) zwiększenia liczby personelu placówek, b) tworzenia zespołów zróżnicowanych kompetencyjnie (wsparcie wychowawców ze strony specjalistów, pracowników gospodarczych), c) zmiany warunków pracy (zwiększenia wysokości zarobków, zatrudniania na umowy o pracę,
na dłuższe okresy). Kierownicy uznawali rolę wolontariuszy w PWD za ważną, jednak nie przeceniali ich znaczenia w rozwiązywaniu problemów kadrowych.
W 2016 r. połowa PWD dysponowała rocznym budżetem (uwzględniającym wynagrodzenie pracowników) nie przekraczającym 50 tys. złotych, przy czym budżet
co dwunastej placówki nie przekraczał 10 tys. Co piąta PWD dysponowała kwotą pomiędzy 50 a 100 tys. złotych. Podobna liczba miała budżet przekraczający 100 tys. PWD finansowane
były z różnych źródeł. Głównym były środki samorządowe. Korzystały z nich prawie wszystkie placówki (98%), a dla ponad 80% było to źródło przynoszące największe
wpływy. Kolejnym z najczęściej wykorzystywanych źródeł były darowizny. Zasilały one budżety ponad 2/5 ogólnej liczby PWD. Przy czym, wpływ darowizn na wysokość
budżetów tych placówek był niewielki, bo środki te nie przekraczały ¼ ich przychodów. Mniej niż połowa (46%) PWD oceniła, że środki będące w ich dyspozycji były wystarczające
do prowadzenia działalności. Pozostałe (51%) PWD były przeciwnego zdania.
Pomimo zróżnicowanej obiektywnej sytuacji PWD (zasobów finansowych, kadrowych, infrastrukturalnych) ich kierowników i kadrę wychowawczą charakteryzuje optymizm w postrzeganiu sytuacji placówek oraz koncentracja na szansach, jakie stwarzają dla podopiecznych. Postawa taka ułatwia przezwyciężanie przeszkód występujących w funkcjonowaniu PWD, z których większość wynika z ograniczeń finansowych rzutujących na warunki lokalowe, wyposażenie, wynagrodzenie pracowników, możliwości doskonalenia się oraz trudności w zatrudnianiu specjalistów.
Współpraca PWD z innymi instytucjami okazała się być bardzo zróżnicowana – od modelowej stałej współpracy polegającej na codziennych kontaktach po współpracę okazjonalną, polegająca często jedynie na mało pogłębionym współdziałaniu lub kontaktach z innymi podmiotami. Głównymi merytorycznymi instytucjami, z którymi współpracowały placówki wsparcia dziennego są szkoły, do których uczęszczają podopieczni i instytucje pomocy społecznej. Podejście PWD do współpracy z rodzicami i opiekunami prawnymi jest także zróżnicowane. Są PWD, które nie widzą potrzeby takiej współpracy lub wyrażają pogląd, iż jest ona w sposób obiektywny utrudniona lub niemożliwa. Są też takie, gdzie długoletnia współpraca jest bardzo pogłębiona i bazuje na zaangażowaniu rodzin podopiecznych w codzienną działalność placówek.
Generalnie pozytywny obraz działań PWD uzupełnia powszechna opinia dzieci i młodzieży oraz rodziców/opiekunów, że realizowana oferta zaspokaja ich oczekiwania i potrzeby, przyczynia się do rozwiązywania ich podstawowych problemów (jak pomoc w odrabianiu lekcji, w lepszym radzeniu sobie z relacjami międzyludzkimi) oraz sprzyja rozwijaniu ich potencjałów. W ten sposób działalność PWD jest również elementem pośredniego wspierania rodzin.
Raport zamykają rekomendacje dotyczące wspierania PWD w zakresie metodyki i organizacji pracy, w tym kompetencji i wspierania kadry zatrudnionej w tego typu placówkach.
Najistotniejsze rekomendacje wskazują na konieczność wzmacniania kryteriów jakościowych dotyczących metodyki pracy w PWD. Ważne jest tutaj wspieranie i rozwój odpowiedniej metodyki do pracy z różnymi grupami docelowymi (głównie starszych adolescentów, dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami). Istnieje potrzeba wsparcia pracowników PWD w postaci kierowania do tej grupy dostępnej (również finansowo) oferty szkoleniowej i doradczej (superwizyjnej). Zasadniczym aspektem wsparcia organizacyjnego jest zapewnianie stabilności infrastrukturalnej (także w aspekcie wyposażenia w sprzęt edukacyjny), finansowej i kadrowej funkcjonowania PWD. Należy także promować model szerokiej lokalnej współpracy instytucjonalnej oraz współpracy z rodzicami podopiecznych.
Aby przeczytać dokument proszę kliknąć w link: Funkcjonowanie_placówek_wsparcia_dziennego_z_regionu_łódzkiego
wersje mobilne: